6. BASKININ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜ:

Konu adı/ Kitapta İşlendiği sayfa

I. GENEL HAYVAN BESLEME 15
BÖLÜM 1. Besleme Biliminin Tarihi ve Gelişimi Prof.Dr. G. YILDIZ 15
Fotosentez 16
Büyümede hormonlar ve enzimler 18
Açlık-tokluk duyuları 18
Sağlıklı üretim ve besleme 18
Üretim 21
BÖLÜM 2.Besin Maddeleri ve Metabolizması Prof.Dr.İ.ÇOLPAN 23
Su ve metabolizması 24
Suyun fonksiyonları 25
Hayvanlarda su ihtiyacı ve bunu etkileyen faktörler 26
Su kaynakları 27
Suyun dezenfeksiyonu 30
Su kayıpları 30
Gelir hayvanlarında su ihtiyacı 31
BÖLÜM 3. Karbonhidratlar ve Metabolizması Prof.Dr.G.YILDIZ 33
Karbonhidratların sınıflandırması 33
Karbonhidrat sindirimi ve metabolizması 35
Tek midelilerde karbonhidrat sindirimi 35
Tek midelilerde karbonhidrat metabolizması 36
Ruminantlarda karbonhidrat sindirimi 37
Ruminantlarda karbonhidrat metabolizması 37
Glikoz metabolizması 38
Selülozun parçalanmasını etkileyen faktörler 38
Nişastanın parçalanması 39
Hemiselüloz, pektin ve ligninin parçalanması 40
Hayvan besleme açısından önemli karbonhidratlar 44
Nişasta tabiatında olmayan polisakkaritler 44
Mangan oligosakkaritler 44
Frukto oligosakkaritler 45
Glikozitler 45
Hücre duvarı unsurları 46
Lignin 47
BÖLÜM 4.Lipidler ve Metabolizması Prof.Dr. M.K.KÜÇÜKERSAN 49
Gliserol kapsayan lipidler 50
Esansiyel yağ asitleri 52
Trans yağ asitleri 53
Gliserol kapsamayan lipidler 54
Yağların niteliklerini belirleyen faktörler 55
Lipidler metabolizması 57
Rasyona katılan yağ kaynakları 59
Lipid metabolizmasında anormallikler 61
BÖLÜM 5. Proteinler ve Metabolizması Prof.Dr. S. YALÇIN 63
Proteinlerin sınıflandırılması 63
Proteinlerin fonksiyonları 65
Amino asitler 65
Amino asitlerin sınıflandırılması 66
Amino asit dengesizliği 70
Yemlerin amino asitler bakımından kombinasyonu 71
Protein niteliğinde olmayan azotlu bileşikler 71
Tek midelilerde protein sindirimi ve metabolizması 74

Amino asitlerin metabolizması  76                 
Ruminantlarda protein sindirimi ve metabolizması 79

Proteinlerin mikrobiyel parçalanmadan korunması 82
Protein eksikliği 84
Protein fazlalığı 85
BÖLÜM 6. Vitaminler Prof.Dr.Ş.D. TUNCER 87
Vitaminlerin sınıflandırılması ve özellikleri 87
Vitaminlerin stabilitesini etkileyen faktörler 89
Vitamin antagonistleri 91
Vitamin A 92
Vitamin D 97
Vitamin E 100
Vitamin K 103
Tiyamin 105
Riboflavin 106
Pridoksin 107
Nikotinamid 109
Pantotenik asit 110
Biyotin 111
Folasin 113
Kolin 114
Vitamin B12 115
Vitamin C 117
Karnitin 118
Vitamin benzeri bileşikler 119
BÖLÜM 7. Mineral Elementler Prof.Dr. A. ERGÜN, Doç.Dr. P. SAÇAKLI 121
Esansiyel Makro elementler 126
Kalsiyum 126
Fosfor 130
Magnezyum 132
Sodyum 133
Klor 134
Tuz 134
Potasyum 135
Kükürt 135
Esansiyel iz ve ultra iz elementler 136
Kobalt 137
Bakır 137
İyot 140
Demir 141
Manganez 142
Selenyum 143
Çinko 145
Krom 147
Olası esansiyel iz ve ultra iz elementler 148
Flor 148
Bor 148
Silisyum 149
Organik Mineraller (Şelatlar) 149
Bölüm 8. Enerji ve Enerji Sistemleri...Prof.Dr. A. ŞEHU 151
Enerjinin tanımı 151
Enerji metabolizması 152
Organizmanın enerji kaynakları 152
Enerjinin organizmada kullanılması 153
Bölüm 9. Yemlerin Sindirilme Derecesi Prof.Dr. s. YALÇIN 157
Teorik ve gerçek sindirilebilirlik 158
Yemlerin sindirilme derecesini etkileyen faktörler 159
Yemlerde sindirilme derecesinin belirlenmesi 163
İnsitu sindirim denemeleri 168
İnvitro sindirim denemeleri 172 Bölüm
10. Yem Değerlendirme Sistemleri
1. Enerji Değerlendirme Sistemleri
Prof.Dr. S.KÜÇÜKERSAN 175
Ruminantlar için enerji Sistemleri 175

Toplam sindirilebilir besin maddeleri (TDN) 177

Metabolize olabilir enerji (ME)   178

Gaz üretim tekniği  180

Kanatlılar için enerji değerlendirme sistemleri  181

Bölüm 10. Yem Değerlendirme Sistemleri

1. Enerji Değerlendirme Sistemleri Prof.Dr. S.KÜÇÜKERSAN 175
2. Protein Değerlendirme Sistemleri Prof.Dr. S.YALÇIN 183
Tek midelilerde protein değerlendirme sistemleri 183
Kimyasal metotlar 183
Biyolojik metotlar 185

Mikrobiyolojik metotlar  191
Ruminantlarda protein değerlendirme sistemleri 192
II. ÖZEL HAYVAN BESLEME VE BESLENME HASTALIKLARI
Bölüm 1. Ruminantların Beslenmesi
Prof.Dr. Ş.D. TUNCER Prof.Dr. G. YILDIZ 201
Ağızda sindirim 201
Ön mideler 202
Rumen fermentasyon son ürünleri 206

Develerde sindirim sistemi  208
Bölüm 2. Buzağı Besleme Prof.Dr. G. YILDIZ 209
Buzağılarda sindirim kanalı 209
Buzağıların beslenme ilkeleri 210
Buzağı başlangıç yemi 218
Buzağı büyütme yemi 218
Bölüm 3. Besi Sığırlarının Beslenmesi .Prof.Dr. G. YILDIZ 221
Besi performansı 222
Besi yeri seçimi 225
Besi yöntemleri 228
Besi sığırlarının enerji ve besin madde ihtiyaçları 228
Besi sığırlarının satın alınması, nakli ve besi öncesi hazırlıkları 235
Yemleme düzeni 237
Besi dönemleri 237
Besi işletmelerinde kullanılan ekipmanlar 245
Besi sığırları yetişmede kullanılan yemler 246
Yem katkı maddeleri 252
Bölüm 4. Süt Sığırlarının Beslenmesi Prof.Dr. Ş.D. TUNCER 257
Laktasyon 258
Süt verimini ve niteliğini etkileyen faktörler 259
Süt ineklerinde kuru madde tüketimi 260
Süt ineklerinde enerji ve besin madde ihtiyaçları 263
Süt ineği rasyonlarında üre kullanımı 269
Vücut kondisyon skoru 284
Laktasyon dönemlerine göre besleme programı 288
Kuruya çıkarma işlemi 291
Kurudaki ineklerin beslenmesi 291
Düvelerin beslenmesi 297
İnek beslemede kullanılan yemler 301
Süt inekleri için hazırlanacak rasyonların özellikleri 306
Bölüm 5. Boğa Besleme Prof.Dr. G. YILDIZ 313
Enerji ve besin madde ihtiyacı 313
Kaba ve konsantre yemler 315
Bölüm 6. Manda Besleme Prof.Dr. S.KÜÇÜKERSAN, Prof.Dr. M.K. KÜÇÜKERSAN 319

Manda beslemede kullanılan yemler 323
Enerji ve besin madde ihtiyacı 325
Malakların beslenmesi 327
Manda düvelerin beslenmesi 329
Manda besisi 331
Bölüm 6. Koyun Besleme Prof.Dr. İ ÇOLPAN 333
Besin maddeleri ve enerji ihtiyacı 334
Koyun beslemede yemler 346
Damızlık dişi koyunların beslenmesi 351
Koyunlarda aşım dönemi beslenmesi 352
Gebe koyunların beslenmesi 353
Laktasyondaki koyunların beslenmesi 354
Kuzuların bakım ve beslenmesi 355
Süt ikame yemi 359
Kuzu besisi 361
Bölüm 7. Keçi Besleme Prof.Dr. İ. ÇOLPAN 367
Besin maddeleri ve enerji ihtiyacı 368
Keçi 378
Sütçü keçilerin beslenmesi 378
Laktasyondaki keçilerin beslenmesi 379
Ankara keçilerinin beslenmesi 381
Oğlakların bakım ve beslenmesi 384
Genç ve bir yaşlı keçilerin beslenmesi3 386
Damızlık erkek keçilerin beslenmesi 387
Keçi beslemede yemler 388
Bölüm 8. Ruminantlarda Beslenme Hastalıkları
Prof.Dr. Ş.D. TUNCER,Prof.Dr. İ. ÇOLPAN,Prof.Dr. G.YILDIZ 391
Enerji metabolizması ile ilgili hastalıklar 391
Düşük selüloz alımı ile ilgili hastalıklar 399
Mineral dengesizlikleri ve yetersizliklerine bağlı hastalıklar 406
Beslenme ile ilgili diğer olgular 416
Bölüm 9. Tavuk Besleme Prof.Dr. A. ERGÜN Prof.Dr.P.Saçaklı  423
Sindirim sisteminin anatomik yapısı ve fizyolojik özellikleri 423
Enerji ve besin maddeleri gereksinimleri 429
Etçi ve yumurtacı tavukların beslenmeleri 447
Damızlık tavukların beslenmesi 454
Yemlerin hazırlanması 458

Yemleme yöntemleri  458
Diğer tavuk besleme yöntemleri 462
Bölüm 10. Hindi Besleme Prof.Dr. S. KÜÇÜKERSAN 475
Hindilerin beslenmesinde dikkat edilmesi gereken noktalar 479
Yem tüketimi ve yemden yararlanma oranları 479
Etlik hindilerin beslenmesi 482
Damızlık hindi palazlarının beslenmesi 484
Bölüm 11. Bıldırcın Besleme Prof.Dr. A. ŞEHU 491
Bıldırcınların civciv ve piliçlik dönemlerinde besleme 493
Yumurta dönemlerindeki bıldırcınların beslenmesi 496
Bölüm 12. Kaz Besleme Prof.Dr. M.K. KÜÇÜKERSAN 499
Kazların besin madde ihtiyaçları 500
Kaz civcivlerinin beslenmesi 501
Damızlık kazların beslenmesi 502
Kaz ırkları 504
Bölüm 13. Ördek Besleme Prof.Dr. S. KÜÇÜKERSAN 507
Besin madde ve enerji ihtiyaçları 508
Ördeklerin beslenmesi 510
Besi şekilleri 5510
Etçi ördeklerin beslenmesi 511
Damızlık ördeklerin beslenmesi 512
Önemli ördek ırkları 515
Bölüm 14. Egzotik Kuşların Beslenmesi Prof.Dr. G. YILDIZ 519
Tane yem ile beslenenler 520
Yumuşak yem ile beslenenler 531
Egzotik kuşlarda tüy dökümü 532
Egzotik kuşlarda beslenme hastalıkları 533
Bölüm 15. Kanatlılarda Beslenme Hastalıkları
Prof.Dr. A. ERGÜN,Prof.Dr.S.KÜÇÜKERSAN,Prof.Dr. A.ŞEHU 537
Yemden kaynaklanan hastalıklar 537
Enerji ve besin maddeleri yetersizlik veya fazlalığına bağlı
hastalıklar 540
Birden fazla besin maddesinin eksikliği veya fazlalığı ile diğer
bazı etmenlere bağlı olan hastalıklar 545
Bölüm 16. At Besleme Prof.Dr. M.K. KÜÇÜKERSAN 555
Atın sindirim sistemi anatomisi ve fonksiyonları 557
Besleme 563
Kondiayon skoru 572
Yemler 576

Atlarda glisemik indeks   581
At beslemede ana kurallar 584
Büyümekte olan tayların beslenmesi 587
Bir yaşlı atların beslenmesi 588
Aygırların beslenmesi 589
Kısrakların beslenmesi 589
Yarış atlarının beslenmesi 590
Atlarda önemli beslenme hastalıkları 595
Bölüm 17. Köpek ve Kedi Besleme....Prof.Dr. A.ERGÜN Prof.Dr.P.Saçaklı 617
Sindirim sisteminin anatomisi ve fizyolojisi 617

Enerji ve besin madde ihtiyaçları  619
Fizyolojik duruma göre besleme 625
Kedi köpek yemleri 628
Beslenme hastalıkları 630
Bölüm 18. Tavşan Besleme Prof.Dr. S. YALÇIN 641
Ekonomik özellikleri 642
Enerji ve besin madde ihtiyaçları 642
Tavşan beslemede kullanılan yem maddeleri 646
Beslenmeye bağlı bazı hastalıklar 656
Bölüm 19. Vizon Besleme Prof.Dr. S. YALÇIN 659
Enerji ve besin madde gereksinimleri 659
Vizon yemleri 663
Damızlıkların beslenmesi 669
Yavruların beslenmesi 670
Beslenme hastalıkları 671
Bölüm 20. Balık Besleme Prof.Dr. Ş.D. TUNCER 675
Balıklarda yem tüketim davranışları 676
Balık besleme prensipleri 677
Enerji ve besin maddeleri ihtiyacı 677
Balık beslemede kullanılan yemler 683
Bölüm 21. Domuz Besleme....Prof.Dr. M.K. KÜÇÜKERSAN 689
Enerji ve besin madde ihtiyaçları 691
Domuz beslemede kullanılan yemler 691
Domuz besleme 696
Yavru domuzların beslenmesi 697
Bölüm 22. Laboratuar Hayvanlarının Beslenmesi.Prof.Dr. G. YILDIZ. 699

Fare ve rat 699
Hamster 704
Kobay 705
Gerbiller 709
Şinşilla 709
Bölüm 23. Rasyon....Prof.Dr. S. YALÇIN, Prof.Dr. A. ŞEHU 713
Rasyon hazırlanmasını etkileyen faktörler 714
Rasyon hazırlama teknikleri 720
Person kare metodu 720
Deneme yanılma metodu 727
Denklem metodu 733
Bilgisayar metodu 734
Grafik metodu 737
Matriks metodu 738
 

ÖNSÖZ ( BEŞİNCİ BASKI)
A.Ü. V.F. Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalında görev yapmakta olan dokuz öğretim Üyesi, Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları kitabının ilk yayımını 2001,ikinci yayımını 2004'de, üçüncü yayımı da 2006'da, dördüncü yayımı 2008'de yapmışlardır. Önceki dört baskısı kısa sürede tükenen kitap tekrar ele alınarak özellikle "Mineral elementler ve Tavuk besleme" kısmına önemli ilaveler yapılmıştır. Ayrıca daha önceki baskılarda yer almayan "Manda Besleme" bir bölüm olarak ele alınıp ilgili yazarlar tarafından kaleme alınmıştır. Büyük bir emek karşılığında son gelişmelere yer verilerek hazırlanan beşinci baskıda gerek bizler tarafından belirlenen, gerekse sizlerin eleştirileri ile ortaya konan bazı eksiklik ve basım hataları düzeltilmeye çalışılmıştır. Bu eserin daha iyiye götürülmesinde önemli katkılarda bulunan hoşgörülü eleştirilerinizi ve önerilerinizi yine beklemekteyiz....
Bu kitapta genel ve özel hayvan besleme olarak iki temel başlık bulunmaktadır. Kanatlı, ruminant, at, tavşan ve
vizonlarda beslenme hastalıkları ise kendi bölümlerinin sonlarında verilmiştir.
Elinizde bulunan Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları isimli eser ile aynı yazarlar tarafından 2004 yılında ikinci baskısı çıkarılan "Yem Hijyeni ve Teknolojisi" kitabının birbirini tamamlayacağını, gerek lisans, gerekse lisansüstü öğrencilerin ve gerekse yem sektöründe görev yapan her meslekten teknik personelin gereksinimini büyük ölçüde
karşılayacağını umuyoruz.
Kitabın basıma hazırlanması sırasında gösterdiği titiz çalışma için de Prof. Dr. M.Kemal Küçükersan'a ayrıca teşekkür ederiz.
 

YAZARLAR Ekim-2011