Kedi ve köpeklerde sindirim sistem ve farklılıklarından başlayarak,

doğumdan itibaren erkek-dişi ayrımı ile birlikte

büyüme ve farklı fizyolojik durumlar da gözetilerek

bu sevimli hayvanların enerji ve besin madde ihtiyaçları,

yedirilen hazır mama ve evde hazırlanan gıda içeriklerde bulunan ham madde ve katkıları detaylandırılmıştır.

Hazır mamalar, çiğ mamalar (BARF),

evde hazırlanabilecek mama tarifleri,

evde hazırlanan mamalara katılan vitamin-mineraller

ve endüstriyel mama üretiminin

temel bilgilerinin paylaşıldığı bu eserde

ayrıca kedi ve köpeklerde beslenmeye

bağlı hastalıklar özenle işlenmiştir.

Çok daha farklı bilgi ve detayın paylaşıldığı

bu eserin ikinci baskında ise

ilk baskıya ilave olarak,

hastalıklara özel ticari reçeteli mamalar (Prescription Diet),

elektrolit denge ve sıvı tedavisi,

kedi ve köpeklerde asidik ve alkali diyetler

ve vejeteryan-vegan diyetler konuları verilmiştir.

KİTABIN ÖNSÖZÜ ve İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜ

 ÖNSÖZ

Kedi ve köpek besleme, sadece ticari olarak satılan hazır mamaların yedirilmesinden ibaret değildir. Bir yetiştirici, bir veteriner hekim veya bilime merak duyan bir hayvan sever, kedi ve köpek beslemenin detaylarını bilmek zorundadır. Kastedilen bütün detaylar bu kitapta verilmiştir. Ayrıca, kedi ve köpeklerin veteriner kliniklerine müracaatında beslenme, 5. element olarak değerlendirilmek zorundadır. Kliniklerde, ateş, nabız, respirasyon ve ağrı dışında beslenme kritik unsur (The 5th vital assessment) olarak değerlendirilmektedir. The American Animal Hospital Association (AAHA) standartlarına göre, kliniğe getirilen kedi ve köpeklerin beslenme bakımından değerlendirmeye tabii tutulmaları zorunludur. Bu değerlendirmede veteriner hekimlerin beslemeyi hastalıkların bir parçası olarak gözden geçirmeleri ve diyet düzenlenmesi yapmaları beklenmektedir.   

Besleme ve beslenme hastalıkları, hayvan sağlığı bakımından üzerinde durulması gereken ve birbirinden ayrılmaz bir bütündür. Bu yüzden bu kitapta kedi ve köpekleri beslerken karşılaşılan beslenme hastalıkları hakkında da bilgiler mevcuttur.

Bu kitapta ayrıca hazır mamalar dışında kedi ve köpek sahiplerinin evde hazırlayabileceği mamalar hakkında da örnekler verilmiştir.

Bu eser hazırlanırken olağanüstü sayıda yurtdışı kaynaklardan ve otoritelerden (NRC, AAFCO, FEDIAF) faydalanılarak bir başucu eseri oluşturma hedeflenmiştir.

Daha önce yazdığım; sığır, koyun-keçi ve at besleme kitaplarımdan sonra kedi ve köpek besleme olarak 4. seriyi teşkil eden bu kitabın, bütün meslektaşlarıma ve okurlarıma faydalı olmasını diliyorum.

Saygılarımla…   

Genişletilmiş 2.BASKININ (SATIŞTAKİ)

İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜ

1.BASKI İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜ

KEDİ VE KÖPEK – GENEL BİLGİLER 1

Kedi ve köpek 1

Dünyada ve ülkemizde kedi-köpek rakamları ve mama sektörü 1

Türklerde ve İslam’da kedi-köpek sevgisi 2

Kedi ve köpeği farklı kılan özellikler 3

Kedi ve köpekte sindirim – benzerlik ve farklılıklar 7

Kedi ve köpeklerde aktivite standartları 13

        Sprint türü aktivite 13

         Uzun mesafe (endurance) türü aktivite 14

        Kombine aktivite türleri 14

Kedi ve köpeklerde vücut kondisyon skoru ve kas kütle skoru 14

Kedi ve köpeklerde Dual-enerji X-ray absorpsiyon (DXA) ve diğer

yöntemlerle vücut yağının tespiti 20

Kedi ve köpek beslemede enerji kavramı 20

Köpeklerde enerji ihtiyacı 23

Kedilerde enerji ihtiyacı 26

Kedi ve köpekte yem tüketimi 27

Kedi ve köpeklerde yem-mama yeme davranışları 28

Kedi ve köpekte diğer davranışları (havlama, miyavlama ve

yalama-grooming)  29

        Havlama 29

        Miyavlama 30

        Kedi ve köpeklerde yalama (grooming)  30

Kedi ve köpeklerde su ve önemi 31

Kedi ve köpekte terleme ve vücut ısısının düzenlenmesi 31

Kedi-köpek kulübeleri 33

Kedi ve köpek mamalarında kullanılan yaygın yem hammaddeleri 34

Kedi ve köpek mamalarında kullanılan protein kaynakları 38

Hayvansal protein kaynakları 42

Bitkisel protein kaynakları 45

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan karbonhidrat kaynakları 46

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan tane yem kaynakları 49

Tane yem içermeyen diyetler (grain-free diet)  50

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan diğer nişasta kaynakları 51

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan fiber kaynakları 51

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan yağlar 55

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan mineral ve vitamin kaynakları 58

Kedi ve köpekte mineraller ve önemi 60

Kedi ve köpeklerde tuz (NaCl) ihtiyacı 62

Kedi ve köpekte vitaminler ve önemi 63

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan katkı ve prezervatif madde

Kaynakları 65

Kedi ve köpek diyetlerinde kullanılan fonksiyonel katkı maddeleri 66

Kedi ve köpek mamalarında kullanılan prebiyotik, probiyotik, simbiyotik

ve enzimler 66

Kedi ve köpek mamaları üretim teknolojisi 67

        Nişasta 68

        Protein 68

        Yağ 68

        Fiber 70

        Diğer bileşenler 70

Kedi ve köpeklerde içerdiği nem oranına göre mama çeşitleri 71

Katı-Kuru mamalar 71

Sulu mamalar 72

Yarı sulu mamalar 73

Ara öğün ve ödül mamalar 73

Kedi ve köpeklerde kalite bakımından mama çeşitleri 73

Premium ve süper-premium mamalar 73

Ekonomik mamalar 74

Özel marka mamalar (private-label)  74

Organik ve doğal mamalar 74

Çiğ mamalar 75

Vejetaryen mamalar 75

Evde hazırlanan (ev yapımı) mamalar 76

Veteriner hekim tarafından yazılan tedavi amaçlı (reçete) mamalar 76

Besin içeriğine ve farklı fizyolojik ihtiyaçlara göre mama çeşitleri 76

Dini inanışa göre mama çeşitleri – helal mama 77

Mama etiketleri üzerinde beyan edilen ve AAFCO tarafından standartları belirlenen özel mamalar 77

Mamaların enerji düzeyleri ve besleme stratejileri – düşük enerjili

Mamalar 78

Köpek mamasının kediye ve kedi mamasının köpeğe yedirilebilme şartları 78

KEDİ VE KÖPEK DİYETLERİNDE (MAMALARINDA) KULLANILAN YEM VE

YEM KATKI MADDELERİ 79

KEDİ VE KÖPEK BESLEME 114

KÖPEK BESLEME 114

Köpek eniklerinin beslenmesi 114

Köpek enikleri için genel hususlar 114

Doğumdan sonraki ilk günlerde köpek eniklerinin beslenmesi 116

Öksüz köpek eniklerinin beslenmesi 120

Sütten kesim öncesine kadarki dönemde köpek eniklerinin beslenmesi 122

Sütten kesim sonrası dönemde köpek yavrularının beslenmesi 125

Yavru maması (büyütme maması) ile beslemede yaş sınırları 125

Kedi ve köpeklerde genel olarak büyüme 126

Köpeklerde büyüme 128

Dişi köpek besleme 133

Köpekte östrus, gebelik ve laktasyon dönem ve detayları 133

Çiftleşme döneminde dişi köpeklerde besleme 133

Gebe köpek besleme 134

Doğumda köpek besleme 138

Laktasyondaki köpeklerin beslenmesi 139

Anne köpeklerin sütten kesimde beslenmesi 143

Erkek köpek (damızlık) besleme 144

Yetişkin köpek beslemesi 145

Köpeklerin tablo halinde enerji ve besin madde ihtiyaçları 149

Köpeklerde taurin ihtiyacı 157

İri ırk köpeklerin beslenmesi – temel yaklaşım ve farklılıklar  157

Köpeklere yedirilen yal (arpa yalı) ve besleme bakımından değeri 161

Polis köpekleri (K9) ve arama-kurtarma-narkotik köpeklerinin

Beslenmesi 162

Hız-yarış köpekleri ve kızak çeken köpeklerinin beslenmesi 164

Av köpeklerinin beslenmesi 168

Bekçi, çoban ve rehber köpeklerin (guide dogs) beslenmesi 169

KEDİ BESLEME 170

Kedi eniklerinin beslenmesi 170

Kedi enikleri hakkında genel hususlar 170

Doğumdan sonraki ilk günlerde kedi eniklerinin beslenmesi 172

Öksüz kedi eniklerinin beslenmesi 175

Sütten kesim öncesine kadarki dönemde kedi eniklerinin beslenmesi 177

Sütten kesilen kedi eniklerinin beslenmesi 178

Kedilerde büyüme 180

Dişi kedi besleme 183

Kedide östrus, gebelik ve laktasyon dönem ve detayları 183

Çiftleşme döneminde kedilerde besleme ve diğer detaylar 183

Gebe kedi besleme 184

Doğumda kedi besleme 189

Laktasyonda kedi besleme 190

Anne kedilerin sütten kesimde beslenmesi 193

Erkek kedi (damızlık) besleme 194

Yetişkin kedi beslenmesi 195

Kedi için ideal diyet – fare 200

Kedilerin tablo halinde enerji ve besin madde ihtiyaçları 201

Kedilerde taurin ihtiyacı 208

Yaşlı (senyör-geriatrik) kedi ve köpek besleme 208

Pişirilmemiş (çiğ) gıdalarla kedi ve köpek besleme 209

Evde hazırlanan yemeklerle veya yemek artıkları ile kedi ve köpeklerin beslenmesi 210

Evde hazırlanan kedi ve köpek mamalarına katılan vitamin-mineral

karışımları (premiksler)  214

KEDİ VE KÖPEKLER İÇİN DİYET ÖRNEKLERİ 218

Kedi ve köpekler için evde hazırlanabilecek mama örnekleri 218

KEDİ VE KÖPEKLERDE BESLENME HASTALIKLARI  237

Kedi ve köpek beslemede önemli besin unsurları 239

Su  239

Protein  239

Yağ-enerji-yağ asitleri  239

Kalsiyum-fosfor  240

Sodyum-magnezyum-bakır 240

Diğer  240

Kedi ve köpeklerde beslenme bağlantılı ağız-diş hastalıkları  240

Deri ve tüy sağlığını olumsuz etkileyen beslenme problemleri 242

Derinin pul pul dökülmesi (scaling)  243

Golden Retriever ırkı köpeklerde görülen kongenital iktiyosis 243

Kongenital kellik veya hipotrikosis 244

Dermatomiyositis ve diğer enfeksiyöz deri problemleri 244

Beslenmeye bağlı ortopedik problemler 245

Kalsiyum fazlalığı ile ilgili problemler 245

Kalsiyum yetersizliği ile ilgili problemler 245

Kalsiyum yetersizliğine bağlı patolojik kırıklar 245

Gebelikte kalsiyum yetmezliği

(Eclampsia = milk fever = puerperal tetany)  246

Raşitizm benzeri hastalık (Rickets-like disease)  246

Raşitizm (rickets)  247

Osteokondrosis (Osteochondrosis = osteochondritis dissecans (OCD))  247

Kalça displazisi (çıkığı) (hip dysplasia)  248

Enostosis ve Wobbler sendromu 249

Fosfor yetersizliği  249

Fosfor fazlalığı  249

Gıda ve sindirim sistemi ile ilgili hastalıklar 249

Kedi ve köpeklerde besin maddelerinin sindirim ve emilim bozukluğu  (Malabsorpsion ve Maldigestion)  250

Kedilerde hipervitaminosis A 250

Kedilerde tiyamin (B1) yetersizliği 250

Biyotin yetmezliği 251

Taurin yetersizliğine bağlı problemler 251

Beslenme yetersizliği sonucu oluşan anemi 251

Kedilerde neonatal hemolitik anemi (Neonatal alloimmune hemolytic

anemia in cats)  252

İştahsızlık 252

Köpekte hiperlipidemi 252

Kedide hipokalemi ve hipokalemik polimiyopati 253

Ateş (fever)  253

Disfaji (yutma zorluğu)  254

Kaşeksi – zayıflık 254

İshal 254

Köpeklerde parvovirüs enterit 255

Kabızlık 255

Mide genişlemesi (Gastric Dilation ve Volvulus = GDV = bloat)  255

Beslenmeye bağlı metabolik problemler 256

Obezite (şişmanlık)  256

Diyabet (Şeker = diabetes mellitus)  258

        Komlike olmayan diyabet 258

        Ketoasidozis ile komlike diyabet 259

        Hiperglisemik – hiperozmolar sendrom diyabet 259

Glisemik ve insülinemik indeks – diyabet bağlantısı 260

Cushings disease – hiperadrenokortisizm 261

Hipotiroidizm 262

Hipertiroidizm 262

Kedi ve köpekte immünolojik gıda alerjisi 262

Kedi ve köpekte immünolojik olmayan gıda alerjisi 266

Aflatoksikozis (aflatoksin zehirlenmesi)  267

Konjestif kalp yetmezliği (Congestive Heart Failure)  268

Kedi Alt Üriner Sistem Hastalığı (Feline lower urinary tract disease)

(FLUTD) (Feline Urological Syndrome) (FUS)  269

Köpeklerde idrar taşları (Urolithiasis)  271

Genel karaciğer hastalıkları - Hepatik ensefalopati 271

Karaciğerde bakır birikmesi hastalığı 273

Hepatik lipidozis (Feline hepatic lipidosis) (Yağlı karaciğer semptomu) 273

Köpekte pankreatit 274

Kronik böbrek hastalığı (Chronic Kidney Disease)  275

Kedilerde Sarı Yağ Hastalığı (Steatitis = pansteatitis = yellow fat disease) (vitamin E yetersizliği)  278

Yeni doğanlarda hipoglisemi 278

Kanserli kedi ve köpeklerde besleme 278

Kedi ve köpeklerde yaşlılık ile bağlantılı hastalıklar 279

Kedi ve köpekler için toksik olabilen gıdalar 279

Kedi ve köpekte çikolata zehirlenmesi 280

Köpeklerde üzüm zehirlenmesi 281

Kedi ve köpekte soğan ve sarımsak zehirlenmesi 281

KEDİ VE KÖPEK DİYETLERİNDE KULLANILAN YAYGIN YEMLERİN ENERJİ VE BESİN MADDE İÇERİKLERİ 283

KAYNAKLAR    293

KİTABIN YAZARININ ÖZGEÇMİŞİ

Prof. Dr. Osman KÜÇÜK, 1968 yılında Bayburt’ta doğdu. İlkokul, ortaokul ve lise tahsilini aynı yerde tamamlayarak 1987 yılında üniversite tahsiline başladı. 1992 yılında İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden mezun olan Osman KÜÇÜK, 1993 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti. Master ve doktora eğitimini Amerika’da tamamlayan Osman KÜÇÜK, 2000 yılından beri Türkiye’de araştırmacı olarak çalışmaktadır. Danimarka’da araştırıcı olarak ta çalışan Osman KÜÇÜK, halen Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Anabilim Dalı’nda öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Osman KÜÇÜK, evli ve 2 çocuk babasıdır.